Rektum kanseri tanımı için öncelikle "Rektum nedir?" bilmemiz gerekir. Rektum; sindirim sisteminde, kalın bağırsağın sonunda bulunan makattan önceki kısımdır.

Rektum Kanseri Sıklığı Nedir?

Dünya Sağlık Örgütünün 2018 yılı öngörülerine göre rektum kanserinin de içinde bulunduğu kolorektal kanserler hem kadınlar hem de erkeklerde ikinci en sık görülen kanser grubudur.  Türkiye’deki istatistiklerde benzerdir. Kansere bağlı ölümlerde kolorektal kanserler erkeklerde dördüncü, kadınlarda ise üçüncü sırada yer almaktadır.

Bu olumsuz tabloya rağmen rektum kanseri önlenebilir. Özellikle beslenme alışkanlıkların değişimi ve kronik toksisiteden uzaklaşılması korunma ve tedavi açışından önemlidir. Son yıllarda destek tedavilerinde meydana gelen ilerlemeler tedavideki başarıyı artırmıştır. Bazı rektum kanserli hastalar destek tedavileriyle tamamen iyileşebilmektedir.

Rektum Kanseri Nasıl Başlar?

Rektum kanserleri genellikle bir polip zemininden başlamaktadır. Polipler, bağırsak içine doğru büyüyen kabartı veya şişlik şeklindeki yapılardır. Rektumdaki kanserler polibi oluşturan hücrelerin değişimleri sonucu ortaya çıkarlar. Başlangıçta polip içinde sınırlı kalan kanser hücreleri zaman içinde büyüyerek tümör kitlesini oluşturur ve bu kitle kalın bağırsak duvarına yayılır. İlerleyen dönemde rektumda tıkanıklığa yol açabilir.

Rektum Kanseri Genetik Midir?

Rektum kanserinin %65-85’i tanımlanmış genetik bozukluğa bağlı olmaksızın gelişir. Ailede birden fazla bireyde rektum kanseri ender olarak gözlenebilir, fakat kuvvetli bir ailesel rektum kanseri hikayesi yoktur. Kalın bağırsak ve rektum kanserlerinin yaklaşık olarak %10-30’u ailesel kanserdir. Tüm kolorektal kanser hastalarının %5’inde kalıtsal geçiş gösterilmiştir. Sabit bir gende genetik bozukluk vardır.

Polipten Kanser Nasıl Gelişir?

Rektum ve kalın bağırsağın iç yüzeyini örten epitel tabakanın oluşumu ve yenilenmesi de genlerin ve çevresel faktörlerin kontrolü altındadır. Genetik ve çevresel olaylar, normalde her 7-10 günde bir yenilenen bağırsak iç yüzeyini döşeyen tabakadaki değişiklikleri başlatır. İlk önce erken polip, ardından geç polip, ve devamında da kolorektal kanser gelişimi gözlenir. Bir polipten kanser oluşumu için geçen süre ortalama 8-10 yıl kadardır.

Rektum Kanseri Nasıl Yayılır?

Rektum Kanseri, kan yolu ile karaciğer, akciğer gibi uzak organlara; lenf yolu ile bağırsak, ana atar damarlar ve boyun bölgesine yayılabilir. Kanser hücreleri direkt olarak komşu organlara veya bağırsak duvarını aşarak karın boşluğu içine ve periton denilen karın zarına yayılabilir.. Ayrıca kanser hücreleri bağırsak lümeni içinde ilerleyerek daha alt bölgelere yayılabilir.

Rektum Kanserinin Belirtileri Nelerdir?

Rektum kanserinde sık görülen belirtiler:

• Kansızlık, halsizlik, kronik yorgunluk
• Tuvalet alışkanlığında değişim
• Büyük abdeste kan bulaşması
• Dışkının volümünde incelme
• Makattan kan gelmesi
• Karın ağrısı,
• Bel ve kuyruk sokumunda müphem ağrı,
• Şişkinlik,
• İshal ve kabızlık atakları
• Kilo kaybı

Rektum Kanseri Tanı ve Tedavi öncesinde Hangi Tetkikler Yapılmalıdır?

Hastalık Hikayesi ve Muayene:

Hastanın mevcut şikayetleri ve hastalığın seyri ve hastanın kişisel ve ailesel özellikleri tespit edilir. Hastanın beslenme şekli, dışkılama alışkanlığı, hastalığın şiddetlenmesine neden olabilen durumlar ve ailedeki diğer bireylerin hikayesi değerlendirilir. Hastanın özellikle karın ve makat bölgesi ihtiyaca göre muayene edilir.

Kan Tetkikleri

Tedavi öncesi hastanın kan sayımı, kan şekeri, böbrek, karaciğer, tiroit fonksiyonları, sıvı elektrolit dengesi, tümör markırları (CEA, Ca 19-9 vb.) gibi önemli kan tetkiklerinin yapılmalıdır.

Kolonoskopi

Bütün kalın bağırsak rektum kanseri ile eş zamanlı başka bir polip veya tümör açısından değerlendirilmelidir.

Radyolojik Tetkikler

Tedavi planı yapılırken kanserin vücutta başka bir organa metastaz yapıp yapmadığının bilinmesi gerekir. Bu değerlendirme pozitron emisyon tomografisi (PET) ile yapılmaktadır. İhtiyaca göre tomografi, MRI ve ultrason gibi diğer radyolojik tetkiklerde yapılabilir.

Rektum Kanseri Evrelemesi

Rektum kanseri Evre 0 ile Evre IV arasında evrelendirilmekdedir.

Evre 0: Rektum kanseri sadece mukoza (bağırsağın iç yüzeyini kaplayan örtü epiteli) içinde sınırlıdır. Hastalığın kan veya lenf yolu ile vücuda dağılma (metastaz yapma) potansiyeli yoktur. Rektum kanserinin başlangıç evresidir.

Evre I: Kanser bağırsak duvarı içinde sınırlıdır. Bağırsak duvarının dışına henüz geçmemiş ve lenf yolu ile çevre lenf bezlerine yayılmamıştır.

Evre II: Kanser tüm bağırsak tabakalarını aşmış veya komşu organlara yayılmıştır fakat lenf bezlerine yayılmamıştır.

Evre III: Kanserin bağırsak duvarı içindeki yerleşimine bakılmaksızın kanser lenf bezlerine yayılmıştır.

Evre IV: Rektum kanseri bağırsak duvarı dışında uzak organlara yayılmıştır. Yani uzak organ metastazı mevcuttur.

Rektum Kanseri Tedavisi

Klasik tıbbi yaklaşımda, rektum kanserinin tedavisi hastalığın evresine ve hastanın kişisel özelliklerine göre yapılır. Klasik kanser tedavisindeki temel yaklaşımlar cerrahi, kemoterapi ve radyoterapiden oluşmaktadır. Kanserin erken evrelerinde cerrahi olarak tümörün çıkarılması en güvenli yaklaşım olarak görülmektedir. Cerrahiden sonra veya ileri evrelerde ameliyat olamayan hastalarda antikanser ilaçlarla uygulanana kemoterapi ve/veya radyoterapi (ışın tedavisi) uygulamaları yapılmaktadır.

Maalesef teknolojideki gelişmelere rağmen kanser tedavisindeki başarı hala düşüktür. Bu nedenle, tüm dünyada klasik tıbbi yaklaşımlara ek olarak holistik diğer bir ifadeyle bütüncül bakışla tedaviye tamamlayıcı uygulamalar eklenmiştir. Tamamlayıcı tıp uygulamalarının yan etkileri kemotarapi ve radyoterapiye göre kıyaslanmayacak derecede azdır. Aynı zamanda tamamlayıcı uygulamalar kemoterapi ve radyoterapinin yan etkilerini de azaltmakta veya tamamen tedavi edebilmektedirler.

Kanser destek tedavisinde kullanılan homeopati zararsız bir yöntem olup, rektum kanseri tedavisinde de kullanılabilir. Kişiye özgü tedavi sağlaması ve kullanma kolaylığı nedeniyle önemli bir destek tedavisidir.

Tedavi planı açısında hangi organa metastaz yaptığı ve organın fonksiyonlarını ne derece etkilediği önemlidir. Klasik tedavi yaklaşımları: cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi ve bunlara ek olarak planlanan fitoterapi, homeopati ve ozon gibi tamamlayıcı tedaviler birlikte veya tek başlarına hastanın durumuna göre özel olarak planlanmalıdır. Her zaman tam şifa hedeflenir ancak bu sağlanamıyorsa hastanın hayat konforunun artırılması önemli bir yaklaşım olacaktır.

Rektum kanserinde kanser destek tedavileri ile iyileşen birçok hasta vardır. Destek tedavileri cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi ile kıyaslandığında son derece konforlu yöntemlerdir.

Rektum Kanserinde Takipler:

Tümör markırı olarak kullanılan CEA testi kanser nüksünü tespit etmede kullanılan pratik bir metoddur. Ancak bu test tamamen güvenilir değildir. Takipte PET/CT incelemesi en güvenli yöntemdir.

Rektum Kanserinden Korunmak :

• Kilo verilmeli ve vücuttaki fazla yağlanma önlenmelidir.
• Her gün değişik sebze ve meyveler tüketilmelidir.
• Hayvansal gıdalarla beslenme kısıtlanmalıdır.
• Diyetteki lifli gıda oranını artırılmalıdır.
• Karbonhidrat tüketimi kısıtlanmalıdır.
• Alkolden uzak durulmalıdır.
• Tütsülenmiş, salamura edilmiş gıda tüketiminden uzak durulmalıdır.